6572 SAYILI "TORBA KANUN"A İLİŞKİN DEĞERLENDİRME

6572 SAYILI HÂKİMLER VE SAVCILAR KANUNU İLE BAZI KANUN VE KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN’UN DİKKATLERE SUNULMASI GEREKLİ GÖRÜLEN BAZI DÜZENLEMELERİ

1.CEZA YARGILAMASINA İLİŞKİN HÜKÜMLER:

HSYK’ya İhtisaslaşmış Ceza Mahkemesi Kurma Yetkisi Verildi

6572 sayılı Kanunun 39. maddesi ile Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’na, ihtisaslaşmanın sağlanması amacıyla, birden fazla dairesi olan ceza mahkemelerinin bulunduğu yerlerde daireler arasındaki iş dağılımını belirleme yetkisi verilmiştir. Bu madde ile ÖYM’lerin yerini İCM’lerin alması ihtimali doğmaktadır.

Arama Kararı Verilmesi Kolaylaştırıldı

6572 sayılı Kanunun 40. maddesi ile Ceza Muhakemesi Kanunu'nun, "Şüpheli veya Sanıkla İlgili Arama" başlıklı 116. maddesinde yapılan değişiklikle: "yakalanabileceği veya suç delillerinin elde edilebileceği hususunda somut delillere dayalı kuvvetli şüphe varsa; şüphelinin veya sanığın üstü, eşyası, konutu, işyeri veya ona ait diğer yerler aranabilir" ifadesindeki "somut delillere dayalı kuvvetli" ibaresi, "makul" olarak değiştirilmiştir.

Elkoymanın Kararı Verilebeilecek Suçların Kapsamı Genişletildi

6572 sayılı Kanunun 41. maddesi ile CMK 128. maddede düzenlenen “Taşınmazlara, hak ve alacaklara el koyma”nın kapsamı genişletilerek ve TCK'da "Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar" başlığında sayılan; "anayasayı ihlal", "yasama organına karşı suç", "hükümete karşı suç", "hükümete karşı silahlı isyan", "silahlı örgüt", "silah sağlama" ve "suç için anlaşma" soruşturmalarında da el koyma kararı verilebilmesi öngörülmüştür.

Telekomünikasyon Yoluyla İletişimin Tespiti Kolaylaştırıldı

6572 sayılı Kanunun 42. maddesi ile şüpheli veya sanığın telekomünikasyon yoluyla iletişimin tespitinin; soruşturma aşamasında hâkim, kovuşturma aşamasında mahkeme kararına istinaden yapılacağı öngörülmüş ve başkaca delil elde edilememesi şartına bağlı olmaktan çıkarılmmıştır. Ayrıca CMK 135’te yer alan katalog suçlara "Devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmak" ile "Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar” eklenmiştir.

"Teknik Araçlarla İzleme”nin Kapsamı Genişletildi

6572 sayılı Kanunun 43. maddesi ile Ceza Muhakemesi Kanunu’nun "Teknik araçlarla izleme" başlıklı 140. maddesinde yer alan katalog suçlara, "Devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmak" ile "Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar” eklenmiştir.

Müdafiin Dosya İncelemesine Kısıtlama Getirildi

6572 sayılı Kanunun 44. maddesi ile Müdafiin soruşturma dosyasının içeriğini incelemesi veya belgelerden örnek almasına kısıtlama getirilmiştir. Müdafiin dosyanın içeriğini incelemesi veya belgelerden örnek alma yetkisi soruşturmanın amacını tehlikeye düşürebilecekse savcının istemiyle hâkim kararıyla kısıtlanabilecektir. Bu kısıtlama ancak; "TCK’da düzenlenen kasten öldürme, cinsel saldırı, çocukların cinsel istismarı, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti, suç işlemek amacıyla örgüt kurma, devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, 6136 sayılı Kanunda düzenlenen silah kaçakçılığı, 5411 sayılı Kanunda düzenlenen zimmet ve 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunda düzenlenen suçlar" hakkındaki soruşturmalarda geçerli olacaktır.

Asliye Ceza Mahkemelerinde Duruşmanın Cumhuriyet Savcısı Katılmadan Yapılmasına Olanak Veren Düzenlemenin Uygulama Dönemi Yeniden Belirlendi

6572 sayılı Kanunun 45. maddesi ile 31 Aralık 2019 tarihine kadar, asliye ceza mahkemelerinde yapılan duruşmalara Cumhuriyet savcısının bulunmayacağı ve katılma hususunda Cumhuriyet savcısının görüşünün alınmaması öngörülmüştür.

2.DANIŞTAY HAKKINDAKİ HÜKÜMLER:

Danıştay Üyeliği İçin Kıdem Şartı Düşürüldü

6572 sayılı Kanunun 7. maddesi ile Danıştay üyesi seçilebilmek için hâkimlik ve savcılık mesleğinde yirmi yıl çalışmış olmak şartı onyedi yıla düşürülmüştür.

Danıştay’ın İşleyişinde Katılımcılık Azaltıldı

6572 sayılı Kanunun 8. maddesi ile Danıştay tetkik hâkimlerinin görev yerlerini belirleme yetkisi ve 10. madde ile üyelerin dairelere ayrılması yetkisi Başkanlar Kurulundan alınarak Başkanlık Kurulu’na verilmiştir.

6572 sayılı Kanunun 11. maddesi ile İdari İşler Kuruluna seçilecek üyelerin Genel Kurulca değil Başkanlık Kurulunca seçilmesi benimsenmiştir.

6572 sayılı Kanunun 13. maddesi ile iş yükü bakımından zorunluluk doğması durumunda, vergi dava dairelerinin birini idari dava dairesi olarak, idari dava dairelerinin birini vergi dava dairesi olarak görevlendirebilme yetkisi Başkanlar Kurulundan alınarak Başkanlık Kuruluna verilmiştir.

6572 sayılı Kanunun 14. maddesi ile özel kanunlarda başkaca hüküm bulunmadığı takdirde Başkanlar Kurulu’na ait olan dava daireleri arasındaki iş bölümü yetkisi Başkanlık Kurulu’na verilmiş ve Genel Kurul’un onayı da kaldırılmıştır.

6572 sayılı Kanunun 17. maddesi ile Başkanlar Kurulunun kararlarına karşı Genel Kurul’a başvurma olanağı kaldırılmış ve bu kararlar aleyhine başka bir yargı merciine başvurulamayacağı hükme bağlanmıştır.

6572 sayılı Kanunun 17. ve 18. maddeleri ile:

a) üyelerin görev yerlerini, dairelerin iş durumunu ve ihtiyaçlarını göz önünde tutarak belirlemek.

b) Zorunlu hâllerde daire başkanı ve üyelerin dairelerini değiştirmek.

c) Danıştay tetkik hâkimlerinin çalışacakları daireleri, kurulları ve görecekleri işleri belli etmek ve gerektiğinde yerlerini değiştirmek.

d) Daireler arasında iş bölümünü belirlemek.

Yetkileri Başkanlar Kurulundan alınarak Başkanlık Kuruluna verilmiştir.

6572 sayılı Kanunun 18. maddesi ile Başkanlık Kurulunun kararlarının kesin olduğu ve bu kararlar aleyhine başka bir yargı merciine başvurulamayacağı kararlaştırılmıştır.

Danıştay’da İki Yeni Daire Kuruldu

6572 sayılı Kanunun 9. maddesi ile idari daire sayısı 2’ye, toplam daire sayısı 17’ye çıkarıldı. Danıştay’a 37 yeni üye ve 2 yeni başkan kadrosu tahsis edilmektedir.

Vergi Dava Daireleri Kurulu Yeniden Yapılandırıldı

6572 sayılı Kanunun 12. maddesi ile Danıştay Kanunu’nun 17. maddesinde yer alan “Vergi Dava Daireleri Kurulu, vergi dava dairelerinin başkanları ile üyelerinden oluşur” hükmü yerine “vergi dava dairelerinin başkanları ile her vergi dava dairesinden iki yıl için Başkanlık Kurulu tarafından görevlendirilen üç asıl ve üç yedek üyeden oluşur.” hükmü getirilmiştir.

Danıştay Yeniden Yapılandırıldı

6572 sayılı Kanunun 20. Maddesi ile kanunun yürürlük tarihinden itibaren 15 gün içinde 39 yeni Danıştay üyeliği için seçim yapılacaktır. Başkanlık Kurulu, dava daireleri arasındaki işbölümünü ve Danıştay daire başkanları, üyeleri ve tetkik hâkimlerinin hangi dairelerde görev yapacağını yeniden belirleyecektir. Bu süreçte başka dairelerde görülmekte olup da dairesi değiştirilen dava dosyaları mevcut halleriyle ilgili daireye gönderilecektir. Danıştay’a 2 Daire Başkanı, 37 üye, 23 Savcı, 50 Tetkik Hâkimi kadrosu verilmiştir.

3.YARGITAY HAKKINDAKİ HÜKÜMLER:

Yargıtay’da Yeni Daireler Kuruldu

6572 sayılı Kanunun 21. maddesi ile Yargıtay’da daire sayısı 38’den 46’ya çıkarılmıştır. Yargıtay’a 8 Daire Başkanı, 121 Üye toplam 129 yeni kadro verilmiştir.

Yargıtay’ın İşleyişinde Katılımcılık Azaltıldı

6572 sayılı Kanunun 22. maddesi ile dairelerin hukuk veya ceza dairesi olarak belirleme yetkisi Büyük Genel Kurul’dan alınmıştır.

Yargıtay C. Başsavcısı, Yardımcılarının Atanmasında Görüş Bildiremeyecek

6572 sayılı Kanunun 23. maddesi ile Yargıtay Cumhuriyet Başsavcı Başyardımcısı ve yardımcılarının görevlere ve bu görevlerden başka görevlere atanmalarında Cumhuriyet Başsavcısının görüş bildirme yetkisi kaldırılmıştır.

Yargıtay Üyeliği İçin Kıdem Şartı Düşürüldü

6572 sayılı Kanunun 24. maddesi ile Yargıtay üyesi seçilebilmek için hâkimlik ve savcılık mesleğinde yirmi yıl çalışmış olmak şartı onyedi yıla düşürülmüştür.

Tetkik Hâkimlerinin HSYK’ca Atama ve Görevden Alınmasında Yargıtay’ın Görüşü Sorulmayacak

6572 sayılı Kanunun 25. maddesi ile tetkik hâkimlerin ataması HSYK’ca yapılacak ve Yargıtay’ın görüşü sorulmayacaktır.

Yargıtay Yeniden Yapılandırılacak

6572 sayılı Kanunun 27. maddesi ile kanunun yürürlük tarihinden itibaren 15 gün içinde Yargıtay üyeliği için HSYK tarafından seçim yapılacak olup seçimden sonra Birinci Başkanlık Kurulu yeniden belirlenecek ve oluşan yeni Birinci Başkanlık Kurulu dairelerin iş bölümüne ilişkin karar alacaktır. Bu karar Resmi Gazete’de yayımlandıktan sonra Birinci Başkanlık Kurulu daire başkanları, üyeleri ve tetkik hâkimlerinin hangi dairelerde görev yapacağını yeniden belirleyecektir.

4.HÂKİM VE SAVCILAR HAKKINDAKİ HÜKÜMLER

Hâkimliğe Kabul Yaşı ve Avukatlıktan Geçiş Yeniden Belirlendi

6572 sayılı Kanunun 28. maddesi ile hâkimlik sınavına giriş için 35 yaş koşulu getirilmiş, avukatlıktan geçişte bu sınır 45 yaş olarak korunmuştur. Avukatlıktan hâkimliğe geçiş için 5 yıllık tecrübe koşulu 3 yıla indirilmiştir

Hâkim ve Savcı Aylıklarına Zam Yapıldı

6572 sayılı Kanunun 29. maddesi ile hâkim ve savcılara (15.000) gösterge rakamının memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda aylık ek tazminat ödenmesine karar verilmiştir.

Hâkim ve Savcılara Kişisel Silah Hakkı

6572 sayılı Kanunun 30. maddesi ile hâkim ve savcılar, Emniyet Genel Müdürlüğü'nce Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun uyarınca temin edilen yerli veya ithal tabancaları zati silah olarak satın alabilecektir.

Hâkim ve Savcılara “Resmi Kimlik”

6572 sayılı Kanunun 31. maddesi ile hâkim ve savcılara verilen mesleki kimliğin tıpkı Avukatlık Kimliği gibi resmi belge olarak kabul edilmesi hükme bağlanmaktadır.

Hâkim ve Savcılara Disiplin Affı

6572 sayılı Kanunun 32. maddesi ile adli yargı hâkim ve savcılar ile idari yargı hâkim ve savcılara, 14 Şubat 2005 tarihinden 1 Eylül 2013 tarihine kadar verilen uyarma ve aylıktan kesme cezalarının bütün sonuçları ile affedilmesi ve af kapsamına giren disiplin cezalarının verilmesini gerektiren fiillerden dolayı, ilgililer hakkında disiplin inceleme, soruşturma ve kovuşturması yapılmaması; devam eden disiplin inceleme, soruşturma ve kovuşturmaları işlemden kaldırılacak, kesinleşen disiplin cezaları uygulanmayacağı öngörülmüştür.
Kınama, derece yükselmesinin durdurulması cezaları ile Kanunda belirtilen istisnalar dışında kalan yer değiştirme ve meslekten çıkarma cezaları hakkında 60 gün içinde HSYK Genel Kurulu'na başvurma hakkı tanınmıştır. Genel Kurul başvurunun reddine karar verebileceği gibi, önceki kararın kaldırılmasına veya eyleme uyan alt disiplin cezasına karar verebilecektir.

Başarısız Sayılan Hâkim ve Savcı Adaylarına Yeni Sınav Hakkı

6572 sayılı Kanunun 38. maddesi ile hâkim ve savcı adaylarına verilen meslek öncesi eğitim sonunda yapılan yazılı sınavlarda başarı gösteremediği için genel idare hizmetleri sınıfında bir kadroya atanan veya adaylığına son verilenlere, 6572 sayılı Kanunun 47. maddesi ile de hâkim ve savcı adaylığı dönemi sonunda yapılan yazılı sınavda başarılı olduğu hâlde Kurul tarafından mesleğe kabul edilmeyenlere yürürlük tarihinden itibaren bir ay içinde, yeni bir yazılı sınava alınmaları talebiyle, Akademiye ve HSYK’ya başvurma hakkı verilmiştir.

Adalet Bakanlığı’na Yurtdışı Teşkilatı Kurulmaktadır

6572 sayılı Kanunun 33 ila 36. maddeleri ile 48. maddesi hükümleriyle Adalet Bakanlığı’na yurtdışı teşkilatı kurulmaktadır.

5.DİĞER HÜKÜMLER:

Adli Yıl Açılış Töreni Yasadan Çıkarıldı

6572 sayılı Kanunun 26. maddesi ile Yargıtay Adli Yıl açılış töreni Kanundan çıkarılmıştır.

Noterler Hakkında Yapılan Değişiklikler

6572 sayılı Kanunun 1 ila 6. maddeleri ile Noterlerin çalışmasında kolaylık sağlamak ve elektronik ortamda belge hazırlanmasını temin etmek üzere değişiklikler öngörülmüştür. Ayrıca Noterlik Kimliğinin tıpkı Avukatlık Kimliği gibi resmi belge olarak kabul edilmesi hükme bağlanmaktadır.