Anayasa Mahkemesi’nin 2 Ağustos 2022 tarihli ve 31911 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan iptal kararlarına ilişkin bilgilendirme.
Anayasa Mahkemesi’nin 2 Ağustos 2022 tarihli ve 31911 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan iptal kararlarına ilişkin bilgilendirme.
Kararlar incelendiğinde;
• Anayasa Mahkemesi’nin 21/04/2022 tarihli ve E: 2020/87, K: 2022/44 sayılı iptal kararı, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’yla ilgilidir. Ceza Muhakemesi Kanunu’nun geçici 5. maddesinin (d) bendinde yer alan ve 1 Ocak 2000 tarihi itibari ile kovuşturma evresine geçilmiş, hükme bağlanmış veya kesinleşmiş dosyalarda seri muhakeme usulü ile basit yargılama usulü uygulanmayacağına ilişkin hükmün, “...kovuşturma evresine geçilmiş, hükme bağlanmış..." ibaresinin “...seri muhakeme usulü...” yönünden Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline karar verildi.
Kararın gerekçesinde, yargılama aşamasında olup henüz kesin hükümle sonuçlanmamış, dolayısıyla yeni yargılama usulünün uygulanabileceği dosyalarda ceza miktarı üzerinde fail lehine etkisi olan seri yargılama usulünün belirli bir tarih itibarıyla kovuşturma evresine geçilmiş veya hükme bağlanmış dosyalarda uygulanmamasını öngören itiraz konusu kuralın Anayasa’nın “Suç ve Cezalara İlişkin Esaslar” başlıklı 38. maddesini ihlal ettiği sonucuna varılmıştır.
• Anayasa Mahkemesi’nin 21/04/2022 tarihli ve E: 2021/119, K: 2022/48 sayılı iptal kararı, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun’la ilgilidir. Kanun’un “ödeme Emrine İtiraz” başlıklı 58. maddesinin beşinci fıkrasının ödeme emrine itirazda bulunan kişinin tamamen veya kısmen haksız çıkması hâlinde, itiraz konusu bedelin %10’u oranında fazla ödeme yapılmasını öngören kuralın iptaline karar verildi.
Kararın gerekçesinde, ödeme emrine karşı borçlu tarafından dava açılmasının kural olarak tahsil işlemlerini durdurmadığı, yürütmenin durdurulması kararı verilmediği sürece ödeme emrinin tebliği üzerine haciz veya haczedilen malların paraya çevrilmesi gibi cebrî icra işlemlerinin devam ettiği, bu nedenle borçlu tarafından dava açılmasının, tahsilatın gecikmesine veya aksamasına neden olmadığı belirtilerek itiraz konusu kuralın yargı yoluna başvurmayı önemli ölçüde zorlaştırıcı ve caydırıcı olduğu, hak arama özgürlüğünü sınırladığı sonucuna varılmıştır.
• Anayasa Mahkemesi’nin 20/07/2022 tarihli ve E:2022/45, K:2022/89 sayılı iptal kararı, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ile ilgilidir. Kanun’un 115. maddesinin sekizinci fıkrasının üçüncü cümlesinin Türk plakalı araç kullanan yabancı sürücülerin trafik cezalarının, cezanın yazıldığı araç sahibinden tahsil edilmesini düzenleyen kuralın iptaline karar verildi.
Kararın gerekçesinde, aracını yabancı sürücülere vermekten başka bir fiili bulunmayan araç sahiplerinin gerçekleştirmediği ya da iştirak etmediği trafik kabahatinden sorumlu tutulmasına ve cezalandırılmasına neden olan itiraz konusu kuralın, ceza sorumluluğunun şahsiliği ilkesiyle bağdaşmaması sebebiyle Anayasa’nın 38. maddesine aykırı olduğu sonucuna varılmıştır.
• Anayasa Mahkemesi’nin 20/07/2022 tarihli ve E: 2022/22, K: 2022/92 sayılı iptal kararı, 4046 sayılı özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun ile ilgilidir. özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun’a geçtiğimiz Ocak ayında eklenen ve tartışmalara sebep olan, geçici 30. maddenin limanlarımızın işletilmesine ilişkin sözleşmelerin kendiliğinden 49 yıllığına uzatılmasını öngören kanun hükmünün iptaline karar verildi.
Kararın gerekçesinde, itiraz konusu kuralın, limanların işletilmesine yönelik yeni bir ihale yapılmadan sözleşmelerin süresini uzatmak suretiyle gerçek özelleştirme değerlerine ulaşılmasını engellemek suretiyle serbest rekabet ve eşitlik ilkelerine aykırı olduğu sonucuna varılmıştır.
Doç. Dr. Umut Yeniocak
TBB Yasa İzleme Merkezi Sözcüsü
