"SİNOP NÜKLEER GÜÇ SANTRALİ PROJESİ" HAKKINDA VERİLEN "ÇED OLUMLU KARARI"NIN İPTALİ İSTEMİYLE AÇILAN DAVA DOSYALARINA İLİŞKİN KEŞİF GÖZLEM RAPORU

TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ
ÇEVRE VE KENT HUKUKU KOMİSYONU SEKRETERLİĞİNE

KONU                        : Samsun İdare Mahkemesi 2024/549, 2024/550, 2024/555, 2024/556

                                   Sayılı Dosyaların Keşif Gözlem Raporu

MAHKEME               : Samsun 3. İdare Mahkemesi ve Samsun 2. İdare Mahkemesi

DOSYA ESAS NO     : 2024/549, 2024/550                    2024/555, 2024/556

A- Olay ve İddialar:

Sinop ili, Merkez ilçesi Abalı Köyü, İnceburun Mevkiinde yapımı planlanan "Sinop Nükleer Güç Santrali Projesi hakkında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından tesis edilen "Çevresel Etki Değerlendirme Olumlu" kararının iptali istemiyle ÇEVRE, ŞEHİRCİLİK VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ BAKANLIĞI'na karşı açılan davalarda, Samsun 3. İdare Mahkemesi 20247549E ve 2024/550E sayılı dosyaları ve Samsun 2. İdare Mahkemesi 2024/555E ve 2024/556E sayılı dosyaları gereği 12.11.2024 tarihli ara kararları ile 24.04.2025 tarihinde  mahallinde keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmasına karar verilmiş ve aynı tarihte keşif mahalline gidilerek keşif icra edilmiştir.

NÜKLEER KARŞITI PLATFORM DERNEĞİ, SİNOP KENT HAKLARI DERNEĞİ, ÇAĞDAŞ YAŞAMI DESTEKLEME DERNEĞİ SİNOP ŞUBESİ, TMMOB METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLERİ ODASI, AYANCIK ÇEVRE KORUMA DERNEĞİ, SİNOP BELEDİYESİ, SİNOP ÇEVRE DOSTLARI DERNEĞİ, SİNOP BAROSU, AYANCIK BELEDİYESİ, TMMOB JEOLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI, TÜRK TABİPLERİ BİRLİĞİ, EGEÇEP, TMMOB ŞEHİR PLANCILARI ODASI, KAMU EMEKÇİLERİ SENDİKALARI KONFEDERASYONU, TEMA, SAMSUN BAROSU VE BİRÇOK VATANDAŞ DAVA DOSYALARINDA DAVACI VE MÜDAHİL OLARAK KAYITLIDIR.   

B- 24.04.2025 tarihli Keşif Gözlem Raporu

1- Görülen davaların süreci 2020 yılında başlamış olup o tarihten bu yana devam etmektedir. Davaların Sinop nükleer Santral ÇED Olumlu Kararına karşı açılmış dava olması sebebiyle yukarıda saydığımız birçok dernek, vakıf ve sivil toplum kuruluşu ve vatandaş davaları takip etmekle birlikte, sorumlu temsilcileri ve vekilleri aracılığıyla bizzat keşfe katılmışlardır. Sinop’a yapılması planlanan nükleer santrale Sinop ve çevresindeki tüm illerde de karşı duruş sergilendiği ve orada yaşayan yerel halkın da bu projeye karşı olduğu aşikâr olup yapılan bu keşif de tüm toplumu ilgilendiren bir oluşum olarak değerlendirilmiştir.

Bu kapsamda davaya birçok kurum, siyasi parti ve sivil toplum kuruluşu tarafından katılma talebinde bulunulmuştur. Dava dosyalarının Samsun İdare Mahkemesinde yapılan daha önceki duruşmalarına da Türkiye Barolar Birliği (TBB) Çevre ve Kent Hukuku Komisyonu olarak ve TBB Başkanlığı olarak katılım sağlanmıştır. Fakat bu süreçte dosyalara gelen ve ÇED raporunu uygun bulmayan tüm bilimsel raporlara rağmen davalarda ret kararları verilmiş ve bu kararlar Danıştay’da bozulmasına rağmen direnme kararı verilmiş ve sonrasında da yeniden bozularak dosyalar 2024 esaslarla yeniden açılıp yeni bir bilirkişi incelemesi yapılmasına karar verilip keşfe çıkılmıştır.

2- Komisyonumuzun 08.04.2025 tarihli toplantısında alınan karar uyarınca komisyon sekreterliğimiz tarafından keşfe gözlemcilik başvurusunda bulunmamız için TBB Yönetim Kurulu’na talep dilekçesi sunulmuş olup TBB Yönetim Kurulunun 16.04.2025 tarihli kararı ile keşfe gözlemci sıfatıyla katılmamıza karar verilmiştir.

Bu kapsamda 24.04.2025 tarihli keşfe TBB Yönetim Kurulu Üyesi ve komisyonumuz koordinatörü Av. Kemal Aytaç ile komisyonumuz sözcüsü Av. Nur Hilal Gündüz gözlemci olarak katılmıştır.

Keşfi takip etmek için çok sayıda vatandaş katılmış, odalar, Belediye Başkanları, Sinop Barosu ve yukarıda bahsi geçen STK’lar ve ayrıca davalı kurum ve kuruluşlar ve vekilleri de hazır bulunmuşlardır.

3- Keşif alanında vatandaşlar ve tüm gruplar saat 10.00’da hazır bulunmuştur. Ayrıca keşif alanına giden tüm yollarda jandarma ekipleri ve Emniyet Güçleri belli noktalarda kimlik kontrolü yaparak keşif alanına alım yapmıştır. Mahkeme Heyeti ve Bilirkişiler keşif alanına saat 11.20 gibi ulaşmıştır. Mahkeme Heyetine daha önce Mahkeme Başkanı olan ve ret kararı veren hâkimin reddi istendiği için ret talebi kabul görmese de büyük tepki alan Başkan naiplik yapacağı keşif heyetinden ayrılmış ve keşfe katılmamıştır. Keşfe 4 görevli hakim iki ayrı mahkemeyi temsilen katılmıştır.

Keşif alanı düzenlenmiş keşfi yöneten hakim davacı ve davalıları bir tarafa toplayarak düzen sağlamış ve taleplere geçilmiştir. Davacıların ilk talebi Keşif alanının heyete ve bilirkişilere tek tek gösterilerek yerinde fiziken inceleme yapılmasıdır. Daha önce yapılan keşifte alanlar gezilmemiş ve bu büyük tepki toplamıştır. Mahkeme heyeti de bunu değerlendirmek için ara vermiş ve sonrasında talepleri kabul etmiştir. Gezilmesi istenilen ve ÇED Raporunun içinde sayılan alanlar ise, Bozburun Yaban Hayatı Koruma Alanı, Sarıkum Tabiat Koruma Alanı, Akliman Sulak Alanı, Aksaz Sazlıkları, Hamsilos Tabiat Parkı, İnceburun ve Erfelek Barajıdır.

4- Öncelikle davacılara ve vekillerine söz verilmiş talepler ve inceleme yapılması istenilen hususlar dile getirilmiştir. Sonrasında Davalı taraflar söz almış ve kısaca beyanda bulunmuştur. 2 saat kadar süren beyan aşamalarından sonra alanların gezilmesine başlanmıştır. Alanlar bilirkişilere anlatılarak ve neden bu alanlara santral yapılması istenmediği de belirtilerek gezildikten sonra, saat 16.35 de tutanaklar da imzalanarak keşif son bulmuştur.

5- TBB Gözlemcisi olarak, keşif süreci, sabah araçların Samsun’dan hareketi ile mahkemenin önünde itibaren gözleme başlanmış olup keşif bitip heyet ayrılana kadar alanda kalınmıştır. Gözlemci sıfatı mahkeme heyetine bildirilip, keşfin düzeni beyanların tutanağa geçirilmesi alanların gezilmesi ve taleplerin iletilmesi hususlarında mahkeme heyetine her aşamada gerekli yerlerde uyarı ve talepler iletilmiştir. Keşfin düzenli ve şeffaf bir şekilde yapılıp aynı zamanda herkesin katılımının sağlanması amaçlanmış ve amaca ulaşılmıştır. Ayrıca beyanlar aşamasında söz alınıp dava dosyası ve inceleme konusu ve alanları hakkında açıklamada bulunulmuştur. En sonunda da beyanlarla birlikte tutanaklar imzalanmıştır. Mahkemenin gerekli alanları gezmemesi ihtimaline karşın öncesinde tutanaklar hazırlanmış fakat talepler yerine getirildiği için tutanaklara gerek kalmamıştır. TBB’NİN KEŞİF MAHALLİİNDE TEMSİLİ VE GÖZLEMCİ SIFATI KEŞFİN DÜZGÜN VE TALEPLERİ KARŞILAR ŞEKİLDE GERÇEKLEŞMESİNDE ETKİLİ OLMUŞTUR.     

6- TBB Çevre Ve Kent Hukuku Komisyonu olarak söylemek gerekir ki, daha proje başlamadan alanda 1200 ağaç kesilmiş ve zarar süreci başlamıştır. Sinop ilinde yaşayanlar ve çevre illerde yaşayanlar dahil tüm Türkiye çoğunlukla bu santrale karşıdır. ÇED Raporu kesinlikle uygulanabilir değildir ve iptali zorunludur. Sinop’ta nükleer santral bir faciadır. Bu facia doğayı, yaşam alanlarını katletmekle kalmayıp insan hayatını da birinci elden yok edecek bir faciadır. Üstelik santrali işletecek bir sorumlu dahi yokken hala bu raporda ısrarcı olmak bırakın kamu yararını, sırf dava süreci bile kamunun zararına işleyen bir projedir. Bilirkişiler şayet biraz olsun bilime ve akla uygun bir rapor verirlerse ve Mahkeme Heyeti de bu raporu bu kez dikkate alır ve yanlı karar vermezse ÇED Olumlu Kararı iptal olur.

Keşif sonrasında davacılar Sinop meydanda keşif değerlendirmesi yapıp açıklama yapmıştır. Biz de gözlemciler olarak sonrasında Sinop Baro Başkanlığı’nı ziyaret edip keşifle ilgili değerlendirme yapma fırsatı bulduk. 26.04.2025

Gereği bilgilerinize saygıyla sunulur.

Av. Kemal Aytaç
TBB YK Üyesi - Komisyon Koordinatörü

Av. Nur Hilal Gündüz
TBB Çevre ve Kent Hukuku
Komisyonu Dönem Sözcüsü